Türkiye Mobilya Sektörü: Gümrük Müşavirliği Kapsamlı Rehberi

Türkiye mobilya sektörü 2024 yılında 4,5 milyar dolar ihracat hacmiyle dünya sıralamasında 8-11. sırada yer almaktadır. Sektör, 213'ten fazla ülkeye ihracat yapan 45.000+ işletme ve yaklaşık 300.000 kişilik istihdam kapasitesiyle Türkiye ekonomisinin stratejik sektörlerinden biridir. Ancak AB'nin yeni EUDR (Ormansızlaşma Yönetmeliği), GTİP sınıflandırma karmaşıklıkları ve ABD antidamping önlemleri gibi düzenleyici zorluklar, ihracatçıların profesyonel gümrük müşavirliği desteğine ihtiyacını artırmaktadır.

---

İhracat verileri sektörün küresel konumunu ortaya koyuyor

Türkiye mobilya ihracatı son beş yılda önemli bir dönüşüm geçirmiştir. 2021'de 4,8 milyar dolarlık zirve değerine ulaşan ihracat, 2022'de 5,26 milyar dolara yükselmiş, ancak 2024'te küresel ekonomik koşullar nedeniyle 4,5 milyar dolar seviyesine gerilemiştir. 2025 yılının ilk yarısında ise %0,7'lik hafif toparlanma sinyalleri görülmektedir.

Başlıca ihracat pazarları incelendiğinde Irak 1,15 milyar dolar ile açık ara lider konumdadır. Birleşik Krallık (443 milyon dolar), ABD (387 milyon dolar), Almanya (350 milyon dolar) ve Libya (270 milyon dolar) diğer önemli pazarlardır. AB ülkeleri toplam ihracatın yaklaşık %33'ünü oluşturmaktadır. Dikkat çekici olan, ABD pazarının son 10 yılda 85 milyon dolardan 336 milyon dolara çıkarak %295'lik büyüme kaydetmesidir.

Ürün Grubu	GTİP	2024 Değeri
Oturma mobilyaları (koltuk, kanepe)	94.01	6,4 milyar $ (5 yıllık toplam)
Ahşap yatak odası mobilyaları	94.03.50	723 milyon $
Şilte ve yatak takımları	94.04	Önemli segment
Mutfak mobilyaları	94.03.40	AB'de popüler
Ofis mobilyaları	94.03.30	Pandemi sonrası yükselişte

İhracatta İstanbul (1,6 milyar dolar), Bursa (1 milyar dolar) ve Kayseri (728 milyon dolar) öncü illerdir. Sektörün %88+ yerlilik oranı, dış ticaret fazlası oluşturma kapasitesini güçlendirmektedir.

---

GTİP sınıflandırması sektörün en kritik gümrük meselesi

Mobilya sektöründe en sık karşılaşılan gümrük sorunu, Fasıl 94 (Mobilyalar) ile Fasıl 44 (Ahşap Ürünleri) arasındaki sınıflandırma belirsizlikleridir. Yanlış GTİP beyanı vergi kayıplarına, cezai yaptırımlara ve sevkiyat gecikmelerine yol açabilmektedir.

Fasıl 94 temel pozisyonları

• 94.01: Oturmaya mahsus mobilyalar (koltuk, sandalye, kanepe, berjer)
• 94.03: Diğer mobilyalar (yatak odası, mutfak, büro, salon)
• 94.04: Şilte mesnetleri, yatak takımı eşyası
• 94.03.90: Mobilya aksam ve parçaları

Kritik sınıflandırma sorunları

Duvara monte raflar 44.20 pozisyonunda iken mobilya rafları 94.03'te sınıflandırılır. Gömme dolaplar inşaat marangozluğu olarak 44.18'de, serbest dolaplar ise 94.03'te değerlendirilir. Demonte (CKD/SKD) mobilyalar için Genel Yorum Kuralı 2(a) uygulanır: tüm aksamı birlikte gelen demonte ürünler, monte edilmiş mobilya GTİP'inde tarifelenir.

---

EUDR 2025 sonunda mobilya ihracatını derinden etkileyecek

AB Ormansızlaşmanın Önlenmesi Tüzüğü (EUDR - Regulation 2023/1115), mobilya dahil ahşap ürünleri kapsayan devrim niteliğinde bir düzenlemedir. Büyük ve orta ölçekli işletmeler için 30 Aralık 2025, mikro ve küçük işletmeler için 30 Aralık 2026 tarihlerinde tam uyum zorunluluğu başlayacaktır.

Due Diligence (Durum Tespiti) gereksinimleri

Üç temel adımdan oluşur:

1. Hammaddenin üretildiği tüm arazi parsellerinin GPS koordinatlarını içeren bilgi toplama zorunluluğu.
2. Ülke risk sınıflandırmasını (düşük/standart/yüksek) değerlendiren risk analizi.
3. Bağımsız denetimler ve ek belgeleme ile risk azaltma önlemleri.

EUDR hazırlık takvimi

• Hemen tedarik zinciri haritalama başlatılmalı
• 2025 Q1'de geolokasyon veri toplama altyapısı kurulmalı
• Q2'de risk değerlendirme prosedürleri oluşturulmalı
• Q3'te AB Bilgi Sistemi'ne kayıt ve test beyanları yüklenmelidir

---

CITES koruması altındaki ahşap türleri özel dikkat gerektiriyor

Nesli tehlike altındaki türlerin uluslararası ticaretini düzenleyen CITES sözleşmesi, mobilya sektörünü doğrudan etkileyen ahşap türlerini kapsar. Dalbergia nigra (Brezilya Palisander) Ek I'de olup ticari amaçlı ticareti tamamen yasaktır.

Ek II kapsamında izin gerektiren türler

Tür	Yaygın Adı	Kullanım Alanı
Dalbergia spp. (tüm cins)	Rosewood/Palisander	Lüks mobilya
Diospyros spp. (Madagaskar)	Abanoz/Ebony	Dekoratif mobilya
Pterocarpus erinaceus	Afrika Rosewood	Mobilya endüstrisi
Guibourtia spp.	Bubinga	Masa ve dolap
Swietenia spp.	Maun	Klasik mobilya

---

Formaldehit emisyon limitleri pazar erişimini belirliyor

Ahşap esaslı panellerden kaynaklanan formaldehit emisyonları, farklı pazarlar için farklı sınıflandırmalara tabidir. AB pazarı için E1 sınıfı (≤0,124 mg/m³) yaygın kabul gören standarttır. ABD pazarı için CARB Phase 2 standardı geçerlidir ve bu standard E1'den daha sıkıdır.

Standart	Yonga Levha	MDF	Kontrplak
E1 (AB)	≤8 mg/100g	≤8 mg/100g	≤8 mg/100g
E0 (Gayri resmi)	≤0,5 mg/L	≤0,5 mg/L	≤0,5 mg/L
CARB P2 (ABD)	≤0,09 ppm	≤0,11 ppm	≤0,05 ppm
F☆☆☆☆ (Japonya)	≤0,005 mg/m²·h	≤0,005 mg/m²·h	≤0,005 mg/m²·h

---

ISPM-15 ahşap ambalaj standardı ihlalleri ciddi kayıplara yol açıyor

Uluslararası bitki sağlığı standardı ISPM-15, 6mm ve üzeri kalınlıktaki tüm ahşap ambalaj malzemelerinin (paletler, sandıklar, kasalar, takozlar) ısıl işlem (HT) veya fumigasyon görmesini zorunlu kılar. Türkiye'de 482+ yetkilendirilmiş işletme bu hizmeti vermektedir.

IPPC damgası zorunlu unsurları

• Ülke kodu (TR)
• Tesis numarası (XXX)
• İşlem kodu (HT = Isıl İşlem)
• DB = Kabuğu soyulmuş

---

TSE standartları ürün gruplarına göre farklılık gösteriyor

Türk Standartları Enstitüsü, EN standartlarını uyumlaştırarak mobilya sektörü için kapsamlı bir standart portföyü sunmaktadır.

Ev mobilyaları için temel standartlar

• TS EN 1725: Yataklar ve döşekler - emniyet kuralları
• TS EN 12520: Oturma elemanları - mukavemet ve dayanıklılık
• TS EN 12521: Masalar - mekanik emniyet
• TS EN 14749: Mutfak dolapları ve tezgahları

Büro mobilyaları için standartlar

• TS EN 527-1/2/3: Çalışma masaları serisi
• TS EN 1335-1/2/3: Büro sandalyeleri - ergonomi ve dayanıklılık
• TS EN 14073-2/3: Muhafaza mobilyası

Çocuk mobilyaları güvenlik standartları (CE işareti için kritik)

• TS EN 716-1/2: Çocuk karyolaları
• TS EN 1130: Beşikler (iç uzunluk maks. 90 cm)
• TS EN 12221: Bebek alt değiştirme üniteleri
• TS EN 747-1/2: Ranzalar ve yüksek yataklar
• TS EN 14988: Mama sandalyeleri

---

FSC ve PEFC sertifikaları EUDR uyumunda kritik rol oynuyor

Sürdürülebilir orman yönetimi sertifikaları, EUDR due diligence gereksinimlerinin karşılanmasında önemli avantaj sağlamaktadır.

FSC (Forest Stewardship Council)

Küresel olarak 223 milyon hektarlık sertifikalı orman alanı ve 46.000+ Gözetim Zinciri Belgesi ile en yaygın sistemdir. Temel standartları FSC-STD-40-004 (Gözetim Zinciri), FSC-STD-40-005 (Kontrollü Ahşap) kapsar.

PEFC Türkiye (SOYDER)

Ankara merkezli ulusal kuruluştur. Dünyadaki sertifikalı orman alanlarının üçte ikisi PEFC standartlarına uygundur. Küçük orman sahipleri için grup sertifikasyon yaklaşımı avantajlıdır.

COC (Chain of Custody) sertifikası

Türkiye'de SGS, Control Union, Ecocert ve SBG kuruluşları FSC/PEFC sertifikasyonu vermektedir.

---

Ticaret politikası önlemleri ABD pazarında risk oluşturuyor

ABD antidamping önlemleri mobilya sektörü için ciddi tehdit oluşturmaktadır. Yatak sektöründe Türkiye dahil 7 ülkeye karşı açılan davada talep edilen antidamping vergi oranı %620,07'dir. Section 232 kapsamında Türkiye'ye %15 ek vergi uygulanmaktadır.

---

Dahilde İşleme Rejimi ihracatçıya önemli vergi avantajları sağlıyor

DİR (Dahilde İşleme Rejimi), ihraç edilecek ürünün üretimi için gerekli hammadde, yardımcı madde ve ambalaj malzemelerinin gümrük muafiyetli ithalatına imkan tanıyan ekonomik etkili rejimdir.

DİR kapsamındaki muafiyetler

• Gümrük vergisi muafiyeti
• KDV muafiyeti (teminata bağlanır)
• ÖTV muafiyeti (I sayılı liste hariç)
• İlave gümrük vergisi muafiyeti (antidamping dahil)
• KKDF istisnası
• Damga vergisi istisnası

---

Teşvik ve destek programları sektöre önemli finansman kaynağı sunuyor

Ticaret Bakanlığı ihracat destekleri

14 farklı kategoride sunulmaktadır. Yurt dışı fuar desteğinde hedef ülkeler için %70, diğer ülkeler için %50 oranında destek sağlanır. Prestijli fuarlar için üst limit 472.000 TL'dir.

TURQUALITY® Programı

Mobilya sektörünü kapsamaktadır. Başvuru için son 3 yıllık ortalama ihracat minimum 3 milyon dolar olmalıdır. Yıllık destek üst limiti TURQUALITY için 381 milyon TL, Marka Destek Programı için 190 milyon TL'dir.

KOSGEB İstihdamı Koruma Desteği

Mobilya imalatını (NACE 31) özel olarak kapsamaktadır: Çalışan başına aylık 2.500 TL geri ödemesiz destek, 12 ay süreyle. Yurt Dışı Pazar Destek Programı'nda toplam üst limit 100.000 TL'dir.

Türk Eximbank

2024'te 48,5 milyar dolar toplam destek sağlamıştır. Sevk Öncesi İhracat Kredisi, İhracata Yönelik İşletme Sermayesi Kredisi ve Yeşil Dönüşüm Finansmanı (Dünya Bankası garantili 1 milyar Euro) öne çıkan ürünlerdir.

---

İhracatçı birliği üyeliği zorunlu ve avantajlı

Mobilya, Kağıt ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği (eski adıyla Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği) ihracat işlemlerinin onaylanması için zorunlu üyelik gerektirir.

Bölgesel birlikler

• İstanbul Mobilya, Kağıt ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği
• Orta Anadolu, Ege ve Akdeniz birlikleri

Üyelik gereksinimleri: Türk Ticaret Kanunu kapsamında kurulmuş olmak, ticaret sicil kaydı, vergi levhası, imza sirküleri. Birlikler devlet destekleri koordinasyonu, pazar araştırma, fuar organizasyonu ve sektörel raporlama hizmetleri sunmaktadır.

---

Yangın dayanım standartları döşemeli mobilyada kritik

AB standartları EN 1021-1/2 (sigara ve kibrit alevi testleri) döşemeli mobilya için geçerlidir. İngiltere standardı BS 5852 sekiz farklı ateşleme kaynağı ile test yapar; 100 mm'den fazla yanma yayılımı başarısızlık kriteridir.

California TB 117 ABD pazarı için döşemelik mobilya yanıcılığı standardıdır. Minyatür sandalye maketi üzerinde sigara tutuşma direnci ve açık alev testleri yapılır.

---

Test ve belgelendirme için akredite laboratuvarlar mevcut

TSE Deney ve Kalibrasyon Merkezi 11 ilde, 23 adet deney laboratuvarıyla hizmet vermektedir. Gebze Makina Laboratuvarı mobilya mekanik testleri, Denizli Tekstil Laboratuvarı döşemelik kumaş testleri için uzmandır.

Özel akredite laboratuvarlar arasında EUROLAB (GS işareti, yangın testleri), Ekoteks (California TB 117), LVT ve AEM yer almaktadır. TSE ürün belgelendirme süreci online başvuru, teknik dosya değerlendirmesi, numune testleri, fabrika denetimi ve yıllık gözetim denetimlerinden oluşmaktadır.

---

Lojistik ve ambalajda dikkat edilmesi gerekenler

• ISPM-15 uyumlu ahşap ambalaj kullanımı zorunludur
• Konteyner optimizasyonu maliyet tasarrufu sağlar
• Hasar önleme için ürün gruplarına uygun paketleme standartları uygulanmalıdır
• Demonte mobilya sevkiyatı hacim tasarrufu ve hasar riskini azaltma avantajı sunar

---

Sonuç ve stratejik öneriler

Türkiye mobilya sektörü 2030 hedefi olan 12-20 milyar dolar ihracata ulaşmak için profesyonel gümrük müşavirliği desteğine her zamankinden fazla ihtiyaç duymaktadır. EUDR uyumu artık ticaretin "yeni pasaportu" haline gelmiştir; zamanında adapte olan firmalar "düşük riskli tedarikçi" statüsüyle rekabet üstünlüğü elde edecektir.

Acil eylem gerektiren konular

1. GTİP sınıflandırmalarının Bağlayıcı Tarife Bilgisi (BTB) ile netleştirilmesi
2. EUDR için tedarik zinciri izlenebilirlik altyapısı kurulması
3. FSC/PEFC sertifikasyonlarının tamamlanması
4. ISPM-15 sertifikalı tedarikçilerle çalışma
5. ABD pazarı için CARB Phase 2 uyumunun sağlanması